Theo nội dung kết luận thanh tra số 11/KL-TT ngày 13/5/2019, Dự án nhà máy tuyển và Dự án đầu tư xây dựng công trình khai thác mỏ Đồng Tả Phời là hai dự án do Công ty Cổ phần Đồng Tả Phời – Vinacomin (đơn vị trực thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam) làm chủ đầu tư, tại địa bàn xã Tả Phời, TP. Lào Cai, tỉnh Lào Cai. Dự án có ý nghĩa quan trọng trong việc thúc đẩy công nghiệp khai thác khoáng sản tại Lào Cai, đáp ứng nhu cầu về tinh quặng phục vụ cho các ngành sản xuất, xuất khẩu, thúc đẩy kinh tế - xã hội của địa phương…Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện đã xảy ra nhiều sai phạm trong hoạt động đấu thầu và quản lý khai thác tại dự án. Cụ thể:

Về công tác đấu thầu, chỉ định thầu

Đã tiến hành kiểm tra 40 gói/40 gói thầu (gồm 25 gói Dự án xây dựng Nhà máy tuyển và 15 gói Dự án mỏ), kết quả kiểm tra phát hiện nhiều sai phạm.

Trong giai đoạn thực hiện đầu tư, chủ đầu tư là Công ty Cổ phần Đồng Tả Phời đã không thông báo mời quan tâm đến một số gói thầu lên Báo Đấu thầu mà chỉ gửi thư mời quan tâm trực tiếp đến nhà thầu, dẫn đến tình trạng không đảm bảo cạnh tranh, công bằng trong hoạt động đấu thầu thực hiện dự án.

Qua phân tích đối chiếu các quy định nhận thấy, sự việc đã vi phạm Khoản 1, Điều 8 Luật đấu thầu năm 2013, "Các thông tin phải được đăng tải trên hệ thống mạng đấu thấu quốc giá, báo đầu thầu gồm: a) Kế hoạch lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư; b) Thông báo mời quan tâm, thông báo mời sơ tuyển; c) Thông báo mời chào hàng, thông báo mời thầu...".

Tại hai dự án Dự án nhà máy tuyển và Dự án đầu tư xây dựng công trình khai thác mỏ Đồng Tả Phời đơn vị đã chưa tiến hành việc thẩm định giá chi tiết cho từng thiết bị đối với 12 gói thầu (từ gói thầu số 10 đến số 18 của Dự án nhà máy tuyển, và gói thầu số 9,19,21 của Dự án đầu tư xây dựng công trình khai thác mỏ) với tổng số tiền phải thẩm định của các gói thầu là 309.525.963.093 đồng. 

Theo Điều 37, Luật Đấu thầu 2013 về Thẩm định và phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu “Tổ chức được giao thẩm định kế hoạch lựa chọn nhà thầu lập báo cáo thẩm định trình người đứng đầu chủ đầu tư hoặc người đứng đầu đơn vị được giao nhiệm vụ chuẩn bị dự án phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu đối với trường hợp gói thầu cần thực hiện trước khi có quyết định phê duyệt dự án”.

Việc không thẩm định chi tiết nhưng vẫn tiến hành các hoạt động phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu dẫn đến vi phạm về quy trình lựa chọn nhà thầu, đánh giá chất lượng nhà thầu không sát thực tế dẫn đến nhiều hệ lụy…

Trụ sở Công ty Cổ phần Đồng Tả Phời

Về công tác khai thác, quản lý khoáng sản

Cũng theo kết luận thanh tra, Công ty Cổ phần Đồng Tả Phời - Vinacomin chỉ báo cáo với Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam và đã tiến hành bán gần 1 nghìn tấn quặng đồng trong quá trình chạy thử cho Công ty TNHH Công nghệ Hoàng Anh tại tỉnh Bắc Ninh và thu lời nhiều tỷ đồng, nhưng không có bất kỳ thông báo nào với cơ quan quản lý nhà nước trên địa bàn theo quy định. Theo quy định dự án xây dựng Nhà máy tuyển Đồng Tả Phời nhằm mục tiêu cung cấp nguồn nguyên liệu cho Nhà máy luyện Đồng Tằng Loỏng, sản phẩm của nhà máy là tinh quặng đồng chứa vàng được vận chuyển về Nhà máy luyện Đồng Tằng Loỏng để tinh luyện. Việc bán sản phẩm cho Công ty TNHH Công nghệ Hoàng Anh tại tỉnh Bắc Ninh là ngoài phạm vi mục tiêu.

Đơn vị tư vấn đã xác định chưa đúng thực tế chất lượng dự án khi xác định nhiều hạng mục có trữ lượng quặng lớn nhưng đã phê duyệt vào hạng mục đất đá với trữ lượng lên đến hàng nghìn mét khối, như tại hạng mục đào hào lên mức +392, Hạng mục khu khai thác mức +296.

Đồng thời các đơn vị được giao đã không theo dõi sát sao khối lượng quặng từ khai trường về điểm tập kết, dẫn đến nhiều sai sót về khối lượng khoáng sản khai thác, sai xót về số liệu báo cáo so với thực tế, tiềm ẩn gây nguy cơ lớn trong việc thất thoát tài nguyên quốc gia và việc thực hiện các nghĩa vụ đối với nhà nước.

Trong kết luận thanh tra còn chỉ ra nhiều sai sót trong quá trình thực hiện dự án trên. Theo kết luận thanh tra đề nghị Tập đoàn Công nghiệp – Than khoáng sản Việt Nam chỉ đạo các ban chuyên môn làm rõ nhiều sai sót tại Công ty Cổ phần Tả Phời – Vinacomin và công ty Cổ phần Tả Phời – Vinacomin công bố việc tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của Ban lãnh đạo Công ty và các tập thể, cá nhân liên quan trong việc thực hiện chức trách nhiệm vụ được giao. Từ đó, quy trách nhiệm bồi thường thiện hại (nếu có) hoặc xử lý kỷ luật các cán bộ đã để xảy ra sai phạm, thiếu sót…nhưng đến nay vẫn chưa công bố.

Sau khi nghiên cứu đơn thư, căn cứ khoản 2, Điều 12 Luật Báo chí số 103/2016/QH13, được Quốc hội thông qua ngày 05/04/2016; Luật Đấu thầu. Luật Khoáng sản và các văn bản hướng dẫn, ngày 15/2/2023, Tạp chí điện tử Hòa nhập kính chuyển công văn số 08/ĐT-HN tới Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam và Công ty Cổ phần Đồng Tả Phời để giải quyết theo thẩm quyền, và thông báo kết quả tới toà soạn.